zaterdag, januari 27, 2007

Boeken (fictie) en de geschiedenis van de psychiatrie (2)

Clare Dudman: 98 redenen om te zijn (2006)



Ook dit boek staat op mijn lijstje van nog te lezen. Het lijkt me al de moeite waard voor de mooie cover.

De van oorsprong levenslustige Hannah Meyer is opeens stil en apathisch geworden. Er gaan geruchten dat ze leidt aan nymfomanie. Hannahs bezorgde moeder brengt haar voor behandeling naar de psychiatrische kliniek van Dr. Heinrich Hoffmann. In 1852 wel te verstaan, en dus passeert een aantal behandelmethoden de revue die gelukkig niet allemáál op de patiënt worden toegepast. Met de joodse Hannah betreedt de lezer een wereld van 98 patiënten en hun verzorgers. Clare Dudman focust op de ongeveer tien personen direct rond Hannah, patiënten en verzorgers. Maar dat aantal is nog te groot om elk van diepgang en een duidelijke functie in het verhaal te voorzien. Hun gedachten krijgen desalniettemin veel ruimte. Zij het niet zo veel als die van de dokter. Dr. Hoffmann worstelt met privéproblemen, die hij meeneemt naar zijn werk. Hij begint ze te delen met Hannah, in de hoop haar zo uit haar introversie te lokken en haar over zichzelf aan het praten te krijgen. Praten (door de patiënt) als psychotherapie moest toen nog worden uitgevonden, want Freud werd pas geboren in 1856. Voor het verhaal is het evenwel essentieel dat Hoffmann degene is die praat, want zo komen we veel over zijn jeugd, studententijd, politieke en geneeskundige idealen, zijn zwakheden en talenten aan de weet. En daarover valt ook veel te weten te komen, want Dr. Hoffmann heeft (als enige in dit boek) echt bestaan (1809-1894). Hoffmann was behalve een actief op het welzijn van zijn patiënten gerichte psychiater ook auteur van het beroemde kinderboek Piet de Smeerpoets (Struwwelpeter). In met name de Westerse wereld is dit boek een handig hulpmiddel voor ouders en onderwijzers gebleken om kinderen normen en waarden bij te brengen. In 98 redenen om te zijn heeft de openhartige benadering van Hoffman stilaan effect. Stukje bij beetje begint Hannah delen van haar eigen leven prijs te geven. Vooral haar zonden en intense liefdesaffaire spelen Hannah parten, zo blijkt. Dudman schreef eerder de veelgeprezen historische roman Wegener’s Jigsaw, over de Duitse meteoroloog Alfred Wegener. Hij stelde als eerste dat de continenten ooit aan elkaar hebben gezeten en op drift zijn geraakt. Een hypothese die pas vele jaren na zijn dood werd erkend.

Clare Dudman, 98 redenen om te zijn, Vertaling: Auke Leistra Ambo Prijs: € 19,95 ISBN 90 236 1974 6

Geen opmerkingen: