Wat was ziek zijn vroeger, wat betekent het nu? De tentoonstelling in het Guislain-museum te Gent is niet alleen thematisch en zeer gevariëerd, ze laat ook zien hoe ziekte en wereldbeelden nauw met elkaar samenhangen.
Deze fascinerende tentoonstelling loopt nog tot 27 april 2008.
De oude Grieken wisten het al: mens sana in corpore sano, een gezonde geest huist in een gezond lichaam. Maar... wanneer is iemand ziek, en waarom? Wat is de oorzaak van hoofdpijn, depressie of alcoholisme? Heeft de aandoening een lichamelijke of geestelijke oorsprong? Of moet de oorzaak ergens anders gezocht worden: een bozg geest, een emotieloze opvoeding of liederlijk gedrag? Een pasklaar antwoord op al deze en andere vragen beoogt de expositie niet te geven. Samen met de bezoeker gaat men wel eens op zoek naar het fenomeen 'ziekte', dat wereldwijd en in historisch perspectief wordt bekeken.De manier waarop met ziekte wordt omgegaan verschilt namelijk heel sterk naargelang de periode waarin men leeft, of de plaats waar men woont. Dit wordt in deze overzichtstentoonstelling op een boeiende manier geïllustreerd aan de hand van specifieke objecten en kunstvoorwerpen, die voor de gelegenheid uit maar liefst 50 collecties in een tiental kabinetten werden samengebracht. Rode draad door de expo is de verhouding tussen lichaam en geest.
Een eerste gedeelte is opgebouwd rond concrete aandoeningen zoals hoofdpijn, het syndroom van Tourette, en autisme, die uitvoerig aan bod komen. Een apart 'gruwelijk kabinet' toont 19de eeuwse stedelijke ziekten zoals syfilis, tuberculose en alkoholisme. De voorbije honderd jaar circuleerden er diverse verklaringsmodellen voor deze 'stoornissen'. Niet zelden werden ze als een vorm van ontaarding voorgesteld, ziekten met een sociaal stigma. De sociale en culturele dimensie van ziekten is dan ook het hoofdthema van de expo: hoe bepalen tijd en omgeving waarin mensen leven de kijk op ziekten. Aids bvb, werd in 1981 voor het eerst waargenomen en kreeg vrijwel onmiddellijk het etiket 'homo-pest' opgekleefd, omdat de eerste bekende gevallen zich voordeden in het homomilieu van San Francisco. Momenteel maakt ze vooral slachtoffers in Afrika, waar de ziekte omwille van bepaalde traditionele gebruiken niet altijd even bespreekbaar is.
In een tweede luik worden ook bredere thema's belicht: wereldbeelden en visies op mens en gezondheid. Er wordt nagegaan hoe andere culturen ziektes benaderen. Aan de hand van merkwaardige etnografische kunstvoorwerpen zoals houtsculpturen uit Zimbabwe, maskers uit Mexico, amuletten uit Indonesië en Mongolië, gelukspoppetjes uit West-Siberië enz. komen we meer te weten over medicijnmannen, handoplegging, duivelbezwering, accupunctuur en dergelijke meer.
Ziekte duwt de mens ook in isolement, en confronteert hem met zijn onvermogen. Het is een beeld dat treffend opgeroepen wordt in schilderijen, beeldjes, etsen, tekeningen en allerlei creaties over en door patiënten. Tot slot krijgen we nog een blik op de hedendaagse gezondheidscultuur. De (bijna ziekelijke) neiging om het menselijk lichaam te doen beantwoorden aan één of ander schoonheidsideaal doet mensen soms overgaan tot de meest extreme handelingen. De drang van de Westerse mens naar ultieme perfectie uit zich in een voortdurende zoektocht naar de maakbaarheid en copiëerbaarheid van het eigen lichaam. "Ziek - tussen lichaam en geest" is een aantrekkelijke en bijzonder informatieve tentoonstelling voor het oog en voor de geest, tussen kunst en wetenschap.
H.V.D. voor Kiosk
Geen opmerkingen:
Een reactie posten